Wanneer je denkt aan het ontstaan van toerisme, dan denk je misschien aan de periode waarin de mens de mogelijkheid had om foto’s te maken. Dan ligt het voor de hand om die periode te beschouwen als de periode waarin het toerisme is ontstaan. Toerisme is ouder. Veel ouder.
Klassieke Oudheid
Al in de Klassieke Oudheid maakten de Romeinen uitstapjes die vandaag de dag gezien worden als toeristische uitstapjes. Die waren overigens voorbehouden aan de allerrijkste inwoners van het Romeinse Rijk. Zij hadden de middelen om af te reizen naar Baiae aan de Baai van Napels om daar hun ontspanning te zoeken. Helemaal origineel waren ze daarin niet. Dit hadden ze afgekeken van andere beschavingen.
De Grieken keken het af van de Egyptenaren en ook voor deze beschavingen gold dat het voorbehouden was aan de rijken in de samenleving. Reizen was soms gevaarlijk. Daarbij, het reizen was niet gratis. Nu is dat vandaag eigenlijk nog steeds zo voor bepaalde reizen.
Renaissance
Tijdens de Renaissance deed men voor een deel wat men in lang vervlogen tijden, die van de Romeinen, ook deed. Dat gold voor tal van onderwerpen. Denk aan architectuur en schilderkunst. Ook toerisme mag niet vergeten worden. Het verschil was nu dat er soms sprake was van een verblijf op meerdere locaties. Men koos ervoor om verschillende plaatsen te bezoeken, tijdens een langdurig verblijf. Mede door dit langdurig verblijf en de hoge kosten die dit met zich meebracht was dit opnieuw iets dat voorbehouden was aan de allerrijksten.
De verblijven in het buitenland werden soms door omstandigheden aangepast. Die omstandigheden werden mede ingegeven door beperkingen op het gebied van vervoer. Soms was men gebonden aan wat wel of niet mogelijk was. Het is logisch dat nieuwe vervoersmiddelen ook nieuwe mogelijkheden voor toerisme met zich meebrachten. Niet alleen was men sneller op de plaats van bestemming. Men kon er ook voor kiezen de verblijfsduur in te korten, omdat de reis van de ene bestemming naar de andere bestemming nu eenmaal minder lang duurde. De grootste tijdswinst kwamen er dankzij de introductie van de trein, daarna de auto en het vliegtuig.
Een van de eersten die inzag dat het reizen in groepen misschien wel economisch van waarde zou kunnen zijn was Thomas Cook (22 november 1808 – 18 juli 1892). Zijn naam is nog altijd verbonden aan de Thomas Cook Group. Het is nauwelijks voor te stellen dat deze timmerman , later evangelist, drukker en boekhandelaar, er uiteindelijk in zou slagen om een groep van 570 personen met de trein te laten reizen.
De reis die Cook organiseerde verschilde van wat hij eerder had georganiseerd. Ditmaal zat er bij de reis een overnachting. Dit herhaalde hij vier jaar later in 1855 voor de wereldtentoonstelling in Parijs, waarbij hij nog verder ging. Hij bood deze reis naar de wereldtentoonstelling aan samen met een rondreis door Europa. Veertien jaar later, in 1869 bood hij de eerste reis aan buiten Europa. Dat was een georganiseerde reis naar Egypte. Reizen in dat gebied combineerde hij samen met andere diensten: postbezorging en het verzorgen van militaire transporten. Later zouden reizen naar Mekka en Medina (Saoedi-Arabië) aangeboden worden. Nog weer later bood hij reizen aan naar Noord-Amerika en Azië. Ook werd een internationaal spoorboek uitgegeven vanaf 1873, dat tot op de dag nog steeds bestaat. Dat is de Thomas Cook European Timetable. Sinds 2013 is de titel van dit spoorboek gewijzigd naar European Rail Timetable, door overdracht van de bedrijfsactiviteiten.
Reizen was niet meer alleen weggelegd voor de allerrijksten in de samenleving. Dat wil niet zeggen dat de reizen goedkoop waren. Men moest er soms voor sparen. Niet iedereen koos ervoor of had de middelen om een reis naar het buitenland te maken. Tot op de dag van vandaag is dit niet steeds het geval.
Toerisme in eigen land is ook toerisme. Dit wordt soms vergeten. Een verre reis is inderdaad toerisme. Spectaculaire beelden gedeeld via social media trekken mensen aan en kunnen een beslissing beïnvloeden. Of die beelden altijd even betrouwbaar valt te betwijfelen.
World Tourism Organization
De UNWTO wil dat we vandaag goed nadenken over toerisme. Toerisme is anders dan hoe er vroeger gerecreëerd werd. Dan gaat het niet om het verschil tussen nu en bijvoorbeeld de Klassieke Oudheid als het om het toerisme gaat. Het gaat om een verschil hoe we enkele jaren geleden misschien (nog) dingen aanpakten en wat er nu niet meer mogelijk is. Denk aan aanpassingen die nodig zijn door gewapende conflicten of oorlogen. Onderschat de impact van klimaatverandering niet. De komende jaren zal die impact alleen maar groter worden. Dit zijn zaken die op een dag als vandaag centraal staan. Het is een dag om na te denken over verantwoord toerisme in plaats van massatoerisme. Daarover lees je alles in de bijdrage van Artigenda over deze dag.
Bron: Wikimedia Commons.
