Over het Beleg van Leiden valt veel te vertellen

Over het Beleg van Leiden valt veel te vertellen

Over het Beleg van Leiden valt veel te vertellen. Vandaar dat het originele artikel dat in 2023 gepubliceerd werd via De Goede Huisvader’s website verdeeld werd in een serie van verschillende artikelen. Deze werden in 2024 opnieuw gepubliceerd via de website van Artigenda.

De hongerende bevolking na de opheffing van het beleg van Leiden, Otto van Veen, 1574 - 1629.
De hongerende bevolking na de opheffing van het beleg van Leiden, Otto van Veen, 1574 - 1629. Bron: Rijksmuseum.

Wat was het Beleg van Leiden?

Het Beleg van Leiden vond plaats in 1573 en 1574 en eigenlijk was dit geen aaneengesloten periode. Door een onderbreking mag je stellen dat er sprake was van een eerste- en tweede belegering van de stad. De onderbreking had alles te maken met een veldslag die uitgevochten werd op de Mookerheide op 14 april 1574. De troepen die vanuit de omgeving naar het gebied tussen Mook en Middelaar in Limburg vertrokken, bleken uiteindelijk niet eens nodig. Waarom vertrokken ze en waarom werd de stad Leiden eigenlijk belegerd?

Het Beleg van Leiden

De Zuid-Hollandse stad Leiden (sinds 1266 beschikte de stad over stadsrechten) koos tijdens de Tachtigjarige Oorlog voor de kant van de Opstandelingen. Dat was eigenlijk iedereen die tijdens deze oorlog koos voor de kant van Willem van Oranje. Een deel van het gebied dat we nu kennen als Nederland wilde zich losmaken van het Spaanse Rijk. Enerzijds was dit gedreven door religieuze motieven, anderzijds economische en als laatste speelde de wens om gewoon te zelf te kunnen beslissen een rol. De stad Leiden koos in 1572 de kant van de Opstandelingen.

De Tachtigjarige Oorlog

De Tachtigjarige Oorlog duurde eigenlijk geen tachtig jaar. Let maar eens op het jaartal waarin de oorlog begon en waarin de Vrede van Münster getekend werd. Dan gaat het om de jaartallen 1566 en 1648. Dat is 82 jaar. Het probleem is ook nog eens dat er in die 82 jaar ook nog eens een periode was waarin er nagenoeg niet gevochten werd en die periode duurde eigenlijk best lang.

De afkondiging van het Twaalfjarig Bestand in Antwerpen.
The proclamation of the Twelve Year Truce in Antwerp. Source: Wikimedia Commons.

Het Twaalfjarig bestand (1609-1621)

Het is prima om uit te gaan van een tachtigjarige periode waarin er geen vredesakkoord tot stand kwam. Een bestand zoals het Twaalfjarig Bestand was anders dan een definitieve wapenstilstand, zoals de Vrede van Münster. Wat deze tijdelijke wapenstilstand heel bijzonder maakte: de periode waarin deze actief was. Dit was een periode van twaalf jaar (vandaar de naam). Tussen 1609 en 1621 werd er nauwelijks gevochten. Er werd gevochten, maar niet zo hevig als de jaren ervoor. Dit alles vond overigens plaats ver nadat de stad Leiden ontzet was. Wat zou bijzonder was aan deze periode: zeker tegen het einde van de periode deden beide partijen er alles aan om zich te versterken. Iets dat men destijds in Leiden naliet. Het eerste Beleg van Leiden, voordat de troepen verplaatsing plaatsvond ter ondersteuning van de Slag bij Mookerheide, was voor de stad relatief minder zwaar geweest. De voedselvoorraden waren goed aangevuld, omdat een andere stad in het westen van de Nederlanden in handen gevallen was van de Spaanse troepen. Dat was Haarlem. Het tweede beleg zou minder gunstig uitpakken. In plaats van zich voor te bereiden op de terugkeer van de Spaanse troepen en de voorraden aan te vullen, deed men dit niet. Dit zou uiteindelijk grote gevolgen hebben. Het Twaalfjarig Bestand liep in 1621 ten einde en toen dit zover was, was vooral de Nederlandse vloot zeer sterk geworden. Men had zich voorbereid op wat komen ging.

Zeven delen

“Over het Beleg van Leiden valt veel te vertellen” verscheen in 2023 op de website van De Goede Huisvader. Na wijziging van bedrijfsactiviteiten, verhuisde het artikel naar de website van de auteur, Harm Jagerman. Inmiddels is het artikel aangepast en daarmee gewijzigd naar een serie van zeven delen.

Deel dit bericht

Meer
artikelen

Ga naar de inhoud