Artigenda
Wereld Hagedis Dag
Wanneer: jaarlijks, 14 augustus.
Wereld Hagedis Dag (Engels: World Lizard Day) is een jaarlijks terugkerende dag, waarop aandacht gevraagd wordt voor hagedissen en hun leefomgeving wereldwijd. De dag vindt ieder jaar plaats op 14 augustus.
Onbekende herkomst
Het is niet duidelijk wanneer er voor het eerst sprake was van een dag die voor het eerst in het teken stond van hagedissen. Waarschijnlijk was dit een dag die ontstaan is in de opvang van hagedissen. Om aandacht te vragen voor de kwetsbare positie van hagedissen.
Het leefgebied van hagedissen is niet overal gegarandeerd. Denk bijvoorbeeld aan een beperking van leefgebied, door bouwprojecten of milieuvervuiling. Daarom is een dag als Wereld Hagedis Dag een noodzaak. Zodat de aandacht gevestigd wordt op deze bijzondere en soms kwetsbare diersoort.
Over de hagedis
Hagedissen behoren tot de onderorde van de Lacertilia, een subreptielengroep binnen de orde van Squamata. Wereldwijd zijn er meer dan 7.100 soorten hagedissen te vinden. Daarmee vormen ze de grootste groep reptielen, die hun oorsprong vonden in het Trias (251,9 – 201,3 miljoen jaar geleden). Toch zijn de best bewaarde fossielen de gevonden fossielen uit het Jura (201,3 – 145,0 miljoen jaar geleden).
Bron: Unsplash.
Uiterlijk
Hagedissen variëren sterk in grootte en uiterlijk. De meeste soorten blijven klein, met een lichaamslengte inclusief staart van minder dan vijftig centimeter. Slechts enkele soorten bereiken een lengte van meer dan één meter1. Hun kleuren variëren van groen tot bruin, en ze hebben vaak een afgeplat lichaam met een duidelijk te onderscheiden kop en staart en vier goed ontwikkelde poten1. Sommige soorten hebben echter een cilindrisch lichaam en gedegenereerde poten, en enkele zijn zelfs geheel pootloos, waardoor ze gemakkelijk met slangen kunnen worden verward.
Een van de meest opvallende kenmerken van hagedissen is hun vermogen om hun staart af te werpen als ze worden aangevallen door een roofdier. Deze eigenschap, bekend als autotomie, stelt hen in staat te ontsnappen terwijl de afgeworpen staart blijft kronkelen en de aandacht van het roofdier afleidt1. De staart groeit later weer aan, hoewel deze vaak korter en anders van structuur is dan de oorspronkelijke staart.
Koudbloedig
Hagedissen zijn koudbloedig en nemen graag een zonnebad om zich op te warmen. Dit helpt hen om sneller te bewegen en efficiënter te jagen en te vluchten. Hun dieet bestaat voornamelijk uit insecten en andere geleedpotigen, hoewel grotere soorten soms gewervelden eten of overschakelen op planten. Ze spelen een belangrijke rol in het ecosysteem door het beheersen van de populaties van plaagdieren zoals huiskrekels, sprinkhanen en kakkerlakken.
De levenswijze van hagedissen is zeer variabel en hangt vaak samen met de familie waartoe een soort behoort. Gekko’s bijvoorbeeld zijn meestal ’s nachts actief en leven in bomen, terwijl de echte hagedissen overdag actief zijn en op de bodem leven. Beide groepen kennen echter uitzonderingen, zoals dagactieve gekko’s en klimmende echte hagedissen.
Bron: Pixabay.
Leefgebied
Hagedissen komen vrijwel wereldwijd voor, met uitzondering van het noorden van Noord-Amerika en het uiterste noorden van Azië. Hun aanpassingsvermogen aan verschillende klimaten en leefomgevingen is indrukwekkend. Ze kunnen worden gevonden in regenwouden, woestijnen, graslanden en zelfs stedelijke gebieden.
Bron: Unsplash.
Enkele bekende families van hagedissen zijn de leguanen, varanen, anolissen, hazelwormen en skinken. Veel families zijn echter vrij onbekend en hebben nog geen Nederlandstalige naam. De kameleons, met hun sterk zijdelings afgeplatte lichaam en kenmerkende aanpassingen zoals hun grijptongen en veranderende kleuren, vormen een bijzondere groep binnen de hagedissen2.
Kortom, hagedissen zijn een diverse en boeiende groep reptielen met een breed scala aan aanpassingen en gedragingen die hen in staat stellen te overleven in verschillende omgevingen over de hele wereld.
