Artigenda
Nationale Krokettendag
Wanneer: jaarlijks, 9 oktober.
Ter ere van de bekende culinair journalist Johannes van Dam is het in Nederland staan we op 9 oktober stil bij de kroket op de Nationale Krokettendag.
Over Johannes van Dam
Johannes van Dam werd op 9 oktober 1946 geboren en gold lange tijd als een van de bekendste culinair journalisten van Nederland. Hij overleed op 18 september 2013.
Er is een goede reden waarom men gekozen heeft voor 9 oktober als dag voor de Nationale Krokettendag. Van Dam mag je wel beschouwen als een echte kroketten-expert. Niet slecht voor iemand die begon als geneeskunde- en psychologiestudent, maar beide studies afbrak. Via verschillende omzwervingen werd hij verkoper van kookboeken, maar dit zag hij uiteindelijk niet zitten. Over eten schrijven vond hij veel leuker. Dat deed hij uiteindelijk voor Elsevier en daarna Het Parool en De Morgen.
In 2005 verscheen “De Dikke van Dam.” Dit boek van maar liefst 735 pagina’s was gebaseerd op de artikelen die hij eerder schreef.
Naast kroketten was Van Dam liefhebber van aardappelpuree met rauwe andijvie en een gehaktbal. Daarnaast kon hij zowel de klassieke joodse keuken als de boerenkeuken waarderen.
Over de kroket
Helemaal Nederlands is de kroket eigenlijk niet. De herkomst moeten we waarschijnlijk zoeken in Frankrijk. Een van de oudste recepten die gevonden is dateert van 1705 en is eigenlijk al ouder dan deze datum. Dat heeft met de druk van Le cuisinier royal et bourgeois te maken. De eerste druk dateert van 1691. Wanneer we iemand aan moeten wijzen, dan is het verleidelijk om François Massialot (1660 – 1733) aan te wijzen als bedenker van de kroket.
Massialot was de kok van onder andere Filips I van Orléans. Dat was de broer van Lodewijk XVI. Zodoende verscheen hij af en toe ook aan het hof van Versailles. Beschouw hem als een soort freelancer, want hij was niet helemaal de exclusieve kok voor de broer van de Franse koning.
Wat niet hielp is dat zijn eerste boeken zonder naam gepubliceerd werden. In 1691 was dat dus Le cuisinier royal et bourgeois en in 1692 Nouvelle instruction pour les confitures, les liqueurs et les fruits.
Crème brûlée en erwtensoep
Het is maar echt de vraag of hij de kroket ook zelf bedacht heeft. In de boeken komen ook gerechten voor als erwtensoep en crème brûlée, waarvan we toch wel mogen aannemen dat hij deze echt niet bedacht heeft. Zo zou crème brûlée, ondanks de Franse naam, misschien niet eens een Franse oorsprong hebben. Het zou misschien gaan om een van oorsprong Engels gerecht of een gerecht dat afkomstig is uit Spanje (Catalonië). Dat verklaart de versies die men crème anglaise en crema catalana noemt.
Het is niet zeker of Massialot ook verantwoordelijk was voor het recept of het bedenken van erwtensoep. De geschiedenis van dit gerecht gaat mogelijk al veel langer terug. Waarschijnlijk tot aan de Klassieke Oudheid en de herkomst is misschien niet eens terug te voeren tot Europa. Zonder een echte bron te noemen maakt deze website melding van een recept dat zou dateren uit de zestiende eeuw (zie deze markering in de gearchiveerde versie van die pagina). Dat is een eeuw eerder dan het boek dat Massialot uitgaf (zeventiende eeuw).
"Echt" Nederlands
Net zoals erwtensoep laat de kroket zien dat de populariteit van het gerecht niet automatisch hoeft te betekenen dat het ook een ‘echt’ Nederlands gerecht is. Maakt dat uit? Eigenlijk niet. Laten we eerlijk zijn, de tulp is eigenlijk ook een bloem die van oorsprong in Nederland niet voorkwam.
Laat je inspireren en verrassen op deze dag. Kies je voor de klassieke kroket of ga je voor speciaal? Je hoeft niet altijd te kiezen voor een ‘standaard’ variant. Er zijn inmiddels zoveel soorten waar je uit kunt kiezen, inclusief de vele versies zonder dierlijke ingrediënten.
Eet smakelijk op deze Nationale Krokettendag!
