Artigenda
Internationale Puzzeldag (januari)
Wannneer: jaarlijks.
Internationale Puzzeldag is een bijzondere dag, want daarvan zijn er twee. Dit is de dag die gekoppeld is aan de vermoedelijke geboortedag van John Spilsbury. De andere Internationale Puzzeldag vindt plaats op 13 juli en is gekoppeld aan Ernõ Rubik.
De grote onbekende: John Spilsbury
Wie vond het wiel uit? Wie was verantwoordelijk voor het schaakspel? Dat zijn vragen die we niet kunnen beantwoorden. Daarvoor is te weinig historisch bewijs te vinden om een goed antwoord te kunnen geven. Tenzij dat gevonden wordt. Waarvoor wel historisch bewijs gevonden is: het leven van John Spilsbury. Dat hij de bedenker is van wat we nu beschouwen als de legpuzzel is logisch, want de landkaart die hij in 1766 maakte van Europa was precies dat. Een houten legpuzzel. Toch is het niet ondenkbaar dat iemand ooit eerder geweest moest zijn.
Bron: Wikimedia Comons.
Erg veel zekerheden over Spilsbury zijn er niet. Hij werd vermoedelijk geboren in 1739 en overleed op 3 april 1769. Men gaat uit van een datum van 29 januari als geboortedatum. Daarover bestaat dus erg veel twijfel.
Spilsbury werd geboren als tweede zoon van drie zonen van Thomas Spilsbury en leerde het vak van graveur en cartograaf. Dit leerde hij van Thomas Jeffreys (1719 – 20 november 1771). Jeffreys was niet zomaar een kaartenmaker. Hij was de kaartenmaker van Koning George III (4 juni 1738 – 29 januari 1820). Zijn bijnaam was “Geographer to King George III.” Juist vanwege de opleiding die Spilsbury volgde, bestond zijn eerste werk uit het graveren van kaarten. Na 1766 kwam hij op het idee om landkaarten in te zetten als educatief hulpmiddel. Hiervoor bevestigde hij een wereldkaart op een houten plank en zaagde de landen vervolgens uit de plank. Vervolgens moesten de landen weer op de juiste plaats gelegd worden. Dit bleek een goede leermethode te zijn voor kinderen.
Door het succes van deze leermethode, besloot Spilsbury om zijn uitvinding te commercialiseren. Volgens hem wilden niet alleen kinderen aan de slag met dit soort uitdagingen. Ook volwassenen zouden dit soort kaarten graag kopen. Dat bleek wel, want na zijn dood zette Spilbury’s vrouw Sarah May in n 1769 de bedrijfsactiviteiten voort.
De echte uitvinder?
Het is natuurlijk een bijzondere geschiedenis. Is Spilsbury daarmee de daadwerkelijke uitvinder van de puzzel? Eigenlijk niet, want puzzels zijn al veel ouder. Wel bedacht hij een naam voor zijn product: jigsaw puzzle. De houten stukken werden met een figuurzaag uitgezaagd. Vandaar dat het dus op de 29ste dag van januari Internationale Puzzeldag is.
