Artigenda
Internationale Dag voor de uitbanning van onbestrafte misdaden tegen journalisten
Wanneer: jaarlijks, 2 november.
Dankzij Resolutie A/RES/68/163 kennen we sinds 2014 de dag die in het Nederlands aangeduid wordt als Internationale Dag voor de uitbanning van onbestrafte daden tegen journalisten. Hoewel deze dag in Nederland weinig aandacht krijgt, is dit onterecht.
Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen, Hans ter Laag, Cornel Lagrouw, Sander Thoenes, Stan Storimans, Jeroen Oerlemans. Dit is een onvolledige lijst met Nederlandse journalisten die in het buitenland omgekomen zijn tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden als gevolg van oorlog of conflict.
Dichterbij huis was het Peter R. de Vries die, weliswaar na zijn werkzaamheden, op straat doodgeschoten werd. Bij De Vries kon je de vraag stellen, gezien zijn betrokkenheid of hij ooit echt klaar was met werken. Zijn immense toewijding was onvoorwaardelijk.
Geweld kan niet straffeloos blijven
Hoewel een aantal van deze misdaden bestraft werden of er een aanzet werd gedaan of wordt gedaan, hebben ze wel degelijk een relatie met deze VN-dag. De dag is er voor het tegengaan van dat wat naast geweld tegen journalisten niet kan: het straffeloos blijven van daden. Nu zal dit in sommige gevallen niet zo zijn. In andere gevallen blijft dit helaas zo.
Oproep tot gerechtigheid
2 november markeert de Internationale Dag voor de uitbanning van onbestrafte misdaden tegen journalisten, een dag gewijd aan het kritieke probleem van veiligheid voor journalisten en mediawerkers wereldwijd. Deze dag dient als een scherpe herinnering dat journalisten in veel delen van de wereld ernstige gevaren onder ogen zien in de uitoefening van hun beroep, en dat degenen die verantwoordelijk zijn voor gewelddadige misdaden tegen hen te vaak niet ter verantwoording worden geroepen.
Grimmige statistieken
Volgens UNESCO zijn sinds 2006 meer dan 1.600 journalisten over de hele wereld vermoord1. Dit zijn individuen die werden getarget omdat ze nieuws en informatie naar het publiek brachten. Schokkend genoeg blijft bijna 9 op de 10 gevallen van deze moorden juridisch onopgelost1. Deze hoge mate van straffeloosheid brengt niet alleen de slachtoffers het zwijgen op, maar stuurt ook een angstaanjagende boodschap naar de mediagemeenschap, waardoor de vrije circulatie van informatie en ideeën die essentieel zijn voor gezonde democratieën wordt belemmerd.
Belang van 2 november
De datum werd gekozen om de moord op twee Franse journalisten in Mali op 2 november 2013 te herdenken en werd officieel erkend door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2013. De herdenking wil het bewustzijn vergroten van de belangrijkste uitdagingen waarmee journalisten en communicatoren worden geconfronteerd bij de uitoefening van hun beroep en waarschuwen voor de escalatie van geweld en repressie tegen hen.
Wereldwijde herdenkingsinspanningen
Elk jaar worden wereldwijd evenementen georganiseerd om journalisten die hun leven hebben verloren te eren en te pleiten voor meer bescherming voor degenen die nog steeds verslag uitbrengen. In 2023 is de belangrijkste herdenking gepland op het hoofdkantoor van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) in Washington D.C., georganiseerd door UNESCO in samenwerking met verschillende internationale instanties. Deze evenementen benadrukken het belang van een veilige en vrije pers bij het waarborgen van de integriteit van verkiezingen en onze democratische systemen.
Rol van publiek leiderschap
De dag benadrukt ook de rol van publiek leiderschap bij het beëindigen van straffeloosheid. Het bevestigt opnieuw de verplichting van staten om effectieve maatregelen te nemen om de onafhankelijke pers te beschermen en institutionele kaders te versterken die geweld en straffeloosheid bestrijden, en mediavrijheid, duurzaamheid en diversiteit bevorderen.
Het afschrikwekkende effect van straffeloosheid
Straffeloosheid voor aanvallen op journalisten heeft een afschrikwekkend effect op de samenleving. Het beïnvloedt niet alleen de slachtoffers, maar intimideert ook andere journalisten, wat leidt tot zelfcensuur of gedwongen ballingschap. Latijns-Amerika en het Caribisch gebied blijven regio’s met een hoog aantal moorden op journalisten, volgens het UNESCO Directeur-Generaal Rapport over de Veiligheid van Journalisten en het Gevaar van Straffeloosheid uit 2022.
Actieplan
Het Actieplan van de Verenigde Naties voor de Veiligheid van Journalisten en het Probleem van Straffeloosheid is een kader gericht op het creëren van een vrije en veilige omgeving voor journalisten en mediawerkers. Het roept op tot gecoördineerde actie onder verschillende belanghebbenden, waaronder overheden, mediabedrijven en NGO’s, om ervoor te zorgen dat misdaden tegen journalisten niet ongestraft blijven.
Oproep tot actie
De Internationale Dag om Straffeloosheid voor Misdaden tegen Journalisten is een oproep tot actie voor overheden, het maatschappelijk middenveld en individuen over de hele wereld om op te komen voor de rechten van journalisten. Het is een dag om gerechtigheid te eisen voor degenen die het zwijgen zijn opgelegd en te werken aan een omgeving waarin de vrijheid van de pers wordt beschermd en de waarheid kan worden gesproken zonder angst. Terwijl we deze dag herdenken, laten we niet vergeten dat een samenleving die haar journalisten niet beschermt, compromissen sluit over haar eigen vrijheid en democratie.
