Artigenda
Dag van de Verenigde Naties
Wanneer: jaarlijks, 24 oktober.
Resolutie 2782, door de Algemene Vergadering van de VN aangenomen in 1971, is een dag ter ere van de oprichting van de Verenigde Naties. De dag verwijst naar de dag van oprichting van de VN in 1945. In het Engels is de dag bekend onder de naam United Nations Day.
Tweede Wereldoorlog
The United Nations Day die we kennen sinds 1972 was niet de eerste dag met deze naam. De eerste keer dat er sprake was van een “United Nations Day” ging het alleen niet om een relatie met de VN, want die organisatie bestond op dat moment nog niet. Dit evenement vond plaats tijdens de Tweede Wereldoorlog op 14 juni 1942. Het was een militaire parade. President Franklin D. Roosevelt (30 januari 1882 – 12 april 1945) nam deze militaire parade af en deze was vooral bedoeld voor het moreel. Het was meer om de samenwerking tussen de Geallieerden te benadrukken.
De dag werd in 1971 eigenlijk pas officieel. Toch ging de dag in de jaren daarvoor niet onopgemerkt voorbij. Zo werden eerder postzegels uitgegeven ter ere van de oprichting van de Verenigde Naties en vonden culturele evenementen plaats. De huidige invulling van de dag is voor andere landen een voorbeeld geweest. Ze hebben er een eigen nationale dag van gemaakt. Verschillende regeringen besloten dat er een lokale editie van Dag van de Verenigde Naties moest komen in de landen. In andere gevallen kwam dit tot stand dankzij een initiatief van de bevolking zelf.
Wat zijn de Verenigde Naties?
De Verenigde Naties, afgekort tot VN, is een internationale organisatie die het levenslicht zag in 1945. Bij de oprichting waren 51 landen betrokken. Men wilde een eerdere samenwerking tussen landen een vervolg geven. Dat was de Volkenbond, die bestond tussen 25 januari 1919 en 20 april 1946. Er was dus sprake van een overlap tussen beide organisaties. Al was de Volkenbond voor de Tweede Wereldoorlog eigenlijk al grotendeels uiteen gevallen. Op het hoogtepunt van de Volkenbond telde deze organisatie 58 aangesloten landen. Bij oprichting waren dit 42 landen.
De Volkenbond kreeg belangrijke landen niet mee. Zo waren de Verenigde Staten niet aangesloten bij de organisatie, wat wel het geval was bij de oprichting van de VN. De Sovjet-Unie werd in 1939 geschorst, vanwege de inval in Finland. Eerder verlieten in de jaren twintig enkele Zuid-Amerikaanse landen de bond. In de jaren dertig volgden Japan (na de inval in Mantsjoerije en de veroordeling daarvan door de Volkenbond in 1931), Duitsland (1933, na de wens van de Volkenbond om het leger van Duitsland in te krimpen) en Italië (1936, na de inval in Abessinië, het huidige Ethopië).
De Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat landen nadachten over een nieuwe samenwerking en men vond dat de Volkenbond door de vele politieke conflicten en de beperkte mogelijkheden daarbij niet hoorde. Vandaar dat men besloot om een nieuwe organisatie in het leven te roepen. Dat werd de VN. De kantoren van de organisatie werden gevestigd in New York, Genève, Wenen en Nairobi. Van die vier kantoren is het kantoor in New York het hoofdkantoor.
Sub organisaties
Naast de hoofdorganisatie kent de VN tal van sub organisaties, waaronder het Internationaal Gerechtshof, het ontwikkelingsprogramma – United Nations Development Programme (UNDP), het kinderfonds – UNICEF, de internationale voedesl- en landbouw organisatie FAO, de internationale organisatie voor onderwijs, cultuur en wetenschap – UNESCO, de wereldgezondheidsorganisatie – WHO en de internationale organisatie voor vrouwen en vrouwenrechten – UN Women.
Naast deze organisaties is er natuurlijk zijn er nog twee belangrijke organen die de organisatie kent. Dat zijn de Algemene Vergadering van de VN en de Veiligheidsraad.
Niet ieder land
Beschouw de VN als de internationale samenwerking tussen landen. Niet alle landen, want er zijn lidstaten die ervoor gekozen hebben om geen lid te worden of lidstaten die geen lid mochten zijn.
Vaticaanstad heeft slechts een waarnemende rol binnen de VN. De regering van Palestina heeft een verzoek ingediend om lid te mogen worden, maar dit is geweigerd. De Palestijnse Autoriteit heeft slechts een observerende status gekregen. In 2014 leek het erop dat Palestina meer dan dat zou krijgen, alleen werd dit uiteindelijk tegengehouden dankzij een veto door de Verenigde Staten. Meer hierover lees je in dit artikel van de NOS.
Dan zijn er nog de staten waarover internationaal gezien problemen bestaan als het gaat om erkenning. Zij hebben geen status gekregen binnen de VN. Dit zijn:
- Abchazië.
- Kosovo.
- Noord-Cyprus.
- Somaliland.
- Taiwan.
- Transnistrië.
- Westelijke Sahara of de Sahrawi Arabische Democratische Republiek (SADR).
- Zuid-Ossetië.
Nagorno-Karabach
In dit lijstje ontbreekt een deelrepubliek, namelijk Nagorno-Karabach (ook wel Opper-Karabach genoemd). Dit was tot aan september 2023 een enclave van Armeense inwoners binnen Azerbeidzjan. In september van dat jaar besloot de Azerbeidzjaanse regering tot een invasie van de enclave, na de dood van vier militairen. Na een kort offensief viel de enclave in handen van de Azerbeidzjaanse troepen en kwam daarmee een einde aan deze enclave. Tot aan september 2023 gold dat deze enclave niet door de VN als aparte vertegenwoordiging opgenomen was. De internationale erkenning van de enclave was overigens voor september al niet het geval, omdat de consensus was dat hiermee een permanente vrede tussen de twee landen (Armenië en Azerbeidzjan) niet mogelijk zou zijn.
Mythes over het lidmaatschap
In tegenstelling tot wat velen denken bestaan er mythes over het lidmaatschap van twee landen. Dan gaat het om het lidmaatschap van Noord-Korea en Zwitserland. Beide landen zouden geen lid zijn van de volkerenorganisatie. Dit is niet juist, want beide landen zijn gewoon lid van de VN.
Voor Zwitserland geldt dat het land zich beroept op een neutrale status in veel gevallen. Zo is het land bijvoorbeeld geen lid van de Europese Unie en zijn er ook geen plannen voor een toetreding. Lange tijd had het land de status van waarnemer (1946 – 2002). Tijdens de 57ste Algemene Vergadering in 2002 trad het land formeel toe tot de VN. Dat hield overigens niet in dat het land zich al voor die tijd niet hield aan de meeste VN-Resoluties. Meer hierover lees je in dit gearchiveerde bericht over de toetreding van het land.
Hoe zit het dan met Noord-Korea? Internationaal gezien is het land nu niet een van de meest geliefde landen. Althans, niet voor westerse landen. Met buurland China gaat het beter als het om de relaties gaat.
Dat we in het westen niet veel weten over Noord-Korea wil niet zeggen dat het land automatisch niet lid zou zijn van de VN. De erkenning van Noord-Korea volgde eigenlijk al eerder dan dat de Koreaanse Oorlog uitbrak. Die vond plaats tussen 1950 en 1953. De VN erkende Noord-Korea via Resolutie 195 op 12 december 1948. Alleen was dat automatisch gelijk aan een lidmaatschap? Eigenlijk niet, want het land kreeg daarmee de status van observant. Samen met buurland Zuid-Korea deed Noord-Korea het verzoek om volwaardig lid te worden in 1949. Toestemming werd niet verleend, waarschijnlijk omdat het Zuid-Koreaanse verzoek door de Sovjet-Unie werd geblokkeerd.
De oorlog volgde en toen was er helemaal geen sprake van een erkenning. De status van observant werd ingetrokken tot aan de jaren zeventig. Pas in 1973 kreeg het land deze status terug. Het duurde tot aan 17 september 1991 voordat Noord-Korea een volwaardig lid werd van de Verenigde Naties.
Zijn er ook landen weggegaan?
In de periode dat de Volkenbond actief was, besloten landen zich los te maken van deze organisatie. Hoe zit dat met de Verenigde Naties? Zijn er ook landen weggegaan? Zeker, er zijn landen die besloten hebben om het lidmaatschap op te zeggen. Dit gebeurde tijdens het regime van president Sukarno van Indonesië. Dit gebeurde op 7 januari 1965 als antwoord op wat de president omschreef als een te grote invloed van de Amerikanen op de volkerenorganisatie. Dit paste binnen een beleid dat hij voerde sinds 1964. Een anti-Amerikaans beleid. Lang duurde het vertrek niet, want in augustus 1966 besloot Sukarno de beslissing terug te draaien.
Website
Net zoals dit het geval is voor alle belangrijke dagen die de VN onderschreef via resoluties, is ook deze dag voorzien van een eigen website. Deze website is hier terug te vinden.
