Artigenda
Bevrijdingsdag
Wanneer: jaarlijks, 5 mei.
Jaarlijks viert Nederland op 5 mei het einde van de Tweede Wereldoorlog op Nederlands grondgebied tijdens Bevrijdingsdag. Op deze nationale feestdag wordt het einde van de Duitse bezetting van Nederland gevierd.
Eens in de vijf jaar...
Bevrijdingsdag is een nationale feestdag. Toch is het geen vrije dag zoals eerste- en tweede kerstdag. De nationale feestdag is eens in de vijf jaar een verplichte vrije dag, tenzij anders is overeengekomen in de arbeidsovereenkomst of wanneer het gaat om (semi-)overheidsinstellingen.
Capitulatie
De dag is het gevolg van de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland onder bevel van Johannes Blaskowitz. Het ging hierbij om een formaliteit die plaatsvond op 5 mei in Hotel De Wereld in Wageningen. Een dag eerder had admiraal Hans-Georg von Friedeburg namens de Duitse troepen in het noordwesten van Duitsland, Sleeswijk-Holstein, Denemarken en Nederland zijn handtekening al de overgave ingediend. Er werd een aparte vredesovereenkomst noodzakelijk geacht, om zo te verduidelijken dat er in Nederland sprake was van een aparte situatie en het voldoende duidelijk was voor de Duitse troepen in Nederland dat de oorlog voorbij was.
Geschiedenis van Bevrijdingsdag
Dat Bevrijdingsdag wel een nationale feestdag is en geen standaard vrije dag, behalve eens in de vijf jaar, is niet nieuw. De dag was vanaf het begin eigenlijk al een bijzondere dag. Terwijl men in Nederland zelf al de vrijheid vierde, werd aan de andere kant van de wereld nog gevochten. In Nederlands-Indië, het huidige Indonesië, werd gevochten tegen de Japanse troepen. Pas op 15 augustus zou Japan capituleren. De overeenkomst die de overgave van Japan moest regelen werd pas ondertekend op 2 september 1945. Toen was overigens al de Indonesische onafhankelijkheid uitgeroepen. Dat gebeurde op 17 augustus 1945. Het zou tot aan 1949 duren voordat het land ook daadwerkelijk de onafhankelijkheid zou krijgen. Dit zou overigens geen invloed hebben op de viering van Bevrijdingsdag.
De eerste Bevrijdingsdag werd gevierd op 31 augustus 1945. Dat was Koninginnedag tijdens de regeringsperiode van koningin Wilhelmina (31 augustus 1880 – 28 november 1962). Haar regeringsperiode duurde van 23 november 1890 tot 4 september 1948, met een periode van regentschap tussen 1890 en 1898 door regentes Emma van Waldeck-Pyrmont (2 augustus 1858 – 20 maart 1934), de moeder van Wilhelmina.
Voor een keer was het geen probleem, het moest alleen geen traditie worden, zo was de gedachte. Dat was tegen de wens van Wilhelmina. Daarom werd gekozen voor een alternatieve datum en dat werd 5 mei. Daarmee ontstond de noodzaak om weer een nieuw evenement te organiseren, naast Koninginnedag. Een bijkomend probleem, naast het organiseren van dit evenement was de verordening van de regering dat de dag alleen gevierd mocht worden wanneer deze niet plaatsvond op een zondag. Vandaar dat tussen 1946 en 1968 de viering van Bevrijdingsdag alleen door kon gaan wanneer de zondagsrust niet verstoord zou worden. Verder besloot de regering dat er alleen sprake was van een vrije dag wanneer er sprake was van een vijfjarig lustrum (besluit van 1958). In 1968 veranderde de traditie en zou het makkelijker moeten zijn om meer te organiseren, want er werd voortaan niet meer gekeken naar de dag van de week. Zondag of niet, vieren mocht. Alleen zat het vijfjarig lustrum in de weg en dat zou eigenlijk altijd zo blijven. Het lukte daarmee niet om te komen tot een volwaardige nationale feestdag, zoals dit wel het geval was voor Koninginnedag en later voor Koningsdag. Dat waren dagen die wel behoorden tot de verplichte vrije dagen. Uitzonderingen waren juist de personen die moesten werken op die dagen. Nu waren het juist de personen die niet moesten werken. Personen in (semi-)overheidsdienst of personen voor wie het zo afgesproken was in de CAO. In dat laatste geval was het overigens een zeldzaamheid. Dat is nog steeds het geval. Zelfs na het uitroepen van Bevrijdingsdag als nationale feestdag in 1990 veranderde dit niet. Die oproep was bedoeld om werkgevers te stimuleren om arbeidsovereenkomsten en contracten te veranderen. Alleen dat gebeurde niet. Daarmee is de dag alleen op papier een nationale feestdag.
Meivakantie
Tegenwoordig geldt voor veel onderwijsinstellingen dat de meivakantie gecombineerd wordt met deze feestdag. Ook probeert men de feestdag te combineren met een andere feestdag: Koningsdag.
Vlaggenprotocol
Op deze dag hangt de vlag uit van zonsopgang tot zonsondergang, zonder oranje wimpel. Wel is er een Vier Vrijheidwimpel gemaakt, bestaande uit een logo van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Op de website van dit comité is meer informatie over de dag te vinden onder het kopje Vieren.
Bevrijdingsfestivals
Sinds een aantal jaar worden Bevrijdingsfestivals georganiseerd. Meer informatie over deze festivals is te vinden via deze link.
