Over Canalys
Volgens de website van Canalys gaat het om een wereldwijde organisatie, die in 1998 is opgericht en waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in Singapore. Inmiddels is het bedrijf gevestigd in China, India, Singapore, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Volgens de website voert het bedrijf “kanaalgericht IT-onderzoek” uit. Daarbij ligt de focus wel, wanneer je de blogs bekijkt, op duurzaamheid. Desondanks is het nog steeds een bedrijf dat actief is binnen de IT-sector, want tussen de blogs over duurzaamheid zijn ook blogs te vinden over de laatste technologische ontwikkelingen. Dat zegt alleen niets over de inhoud van het bericht van 20 december over de schatting van het aantal van 240 miljoen pc’s die na oktober 2025 mogelijk op de afvalberg zouden verdwijnen.
Over de berekening
De schatting van 240 miljoen pc’s komt voortuit uit een berekening die men maakt op basis van de datum van 14 oktober. Dat is het moment wanneer de daadwerkelijke ondersteuning van Microsoft stopt. Men gaat ervan uit dan een vijfde van de computerapparatuur (desktops en laptops) daarmee dus niet in staat is om de upgrade naar Windows 11 te doorstaan. Dit heeft te maken met stengere eisen voor hardware die Microsoft gesteld heeft. Een vijfde zou dus gelijk staan aan twintig procent van alle hardware.
Men noemt in dit geval alleen pc’s. De vraag is of dit helemaal juist is. Waar zijn bijvoorbeeld de laptops gebleven? Wanneer het wel gaat om alleen pc’s, dan zijn de cijfers onvolledig.
Wanneer je op basis van die twintig procent een berekening maakt, dan kom je uit op de volgende cijfers:
- Twintig procent = 240 miljoen.
- Tachtig procent = 1,2 miljard.
Dat aantal van 240 miljoen op 1,2 miljard lijkt “ineens” veel minder groot. Desondanks blijft het een enorm hoog getal. De vraag is alleen, klopt dit getal wel? Daarvoor is het goed om te kijken naar de gegevens van een andere website. De gegevens met het marktaandeel van het besturingssysteem Windows 10. Die wordt bijgehouden door Statista en daaruit blijkt toch iets anders.
Wanneer we uitgaan van een aantal van 1,2 miljard pc’s dat de standaard zou zijn voor het totaal aantal pc’s, dan valt het volgende op:
- Windows 10: 68,02%
- Windows 11: 26,3%
- Windows 7: 3,6%
- Windows 8.1: 1,33%
- Windows XP: 0,29%
- Windows Vista: 0,09%
- Windows 2003: 0,02%
- Overig: 0,01%
Deze cijfers dateren van november 2023 en zijn terug te vinden via deze pagina. Het is te gemakkelijk om op basis van deze cijfers de conclusie te trekken dat het dan zou gaan om 68,02% en dus goed voor 816.240.000 pc’s (Statista noemt het desktops). Het marktaandeel van Windows 11 bedroeg in november 2023 26,3% en was daarmee dus goed voor 315.600.000.
Windows 7
Is het misschien realistischer om te kijken naar een ander besturingssysteem dan Windows 10? De situatie tijdens de overgang van Windows 7 en Windows 10 was niet vergelijkbaar. De systeemeisen destijds waren minder streng. Alleen duurde het ook lang voordat Windows 10 geaccepteerd was. Wat hierbij een rol speelde: de verkoop van nieuwe computers. Ook nu doet zich het probleem voor dat er weinig nieuwe computers verkocht worden. Standaard wordt op nieuwe computers Windows 11 geïnstalleerd.
Het gaat niet zozeer om de vraag of gebruikers wel of niet Windows 11 willen installeren. Het gaat erom dat computers niet voldoen aan de eisen gesteld door Microsoft. Die verschillen van de systeemeisen zoals die eerder gesteld werden door Microsoft. Hoe zat dit met de overgang naar Windows 10? Die eisen waren er toen ook, zij het minder “hard.” Bovendien, zelfs met die eisen was het mogelijk om deze Windows-versie te installeren. Of de computer daar beter door functioneerde was de vraag. Als het om Windows 11 gaat is er een blokkade. Er zijn opties om die blokkade te omzeilen, alleen is het de vraag of dit een verstandig idee is.
Er kwam een moment waarop ook voor Windows 7 en de opvolger Windows 8.1 de ondersteuning eindigde. Gebruikers werden gedwongen om iets te doen. Upgraden naar een nieuwe versie of kiezen om door te gaan met een oude, niet meer ondersteunde versie. Dat deed dus 4,93% van de gebruikers (Windows 7 en Windows 8.1 samen) in november 2023 nog steeds. Zij kozen er niet voor om zelfs de upgrade uit te voeren naar Windows 10. Dit terwijl deze upgrade gratis aangeboden werd. Wanneer je de andere versies daarbij optelt, kom je uit op een totaal van 5,33% en dat is goed voor een aantal van 63.960.000 computers. Ervan uitgaande dat we het nog steeds hebben over desktops. De cijfers van Canalys zijn immers nog steeds uitgangspunt.
Het wordt nog interessanter, wanneer je de cijfers erbij optelt van Windows 10. Dan is het percentage ineens veel hoger. Dan kom je uit op 73,35% en dat is in totaal dus 880.200.000 computers. Giet je dat in een “malletje” van het artikel van Canalys, dan zou de titel kunnen zijn: 880 miljoen pc’s zijn na 2025 verdwijnen op de afvalberg.” Dit klopt alleen niet helemaal, want in dit cijfer zijn dus ook de versies opgenomen die in november gewoon nog gebruikt werden en waarvan de ondersteuning al lang gestopt was.
Bron: Wikimedia Commons.
Deze versie wordt niet langer ondersteund door Microsoft (vanaf 14 Januari 2020). De gearchiveerde Windows 7 website.
Marktaandeel loopt terug
Is dit reden tot paniek? Dat is maar net hoe je het wilt bekijken. Wanneer je alleen de cijfers bekijkt van november, dan is het marktaandeel van Windows 10 groot. Bekijk je het over een langere periode, dan valt op dat het marktaandeel van deze Windows-versie langzaam terugloopt. Niet heel snel. Logisch, want er worden nu eenmaal minder pc’s verkocht. Op alle nieuwe pc’s zal deze Windows-versie (totdat weer een nieuwe versie is uitgebracht aanwezig zijn). Bekijk je de gegevens over een langere periode, dan is deze vergelijkbaar met het marktaandeel van Windows 7. Destijds ook veel groter dan Windows 10 en het duurde ook langer voordat dit aandeel terugliep.
Het marktaandeel loopt dus terug. Alleen nog niet snel. De vraag is daarom: is het moment van het einde van de ondersteuning misschien te vroeg? Dat is maar hoe je het bekijkt. Wat is vroeg?
Windows 7 werd uitgebracht op een moment dat heel veel gebruikers ervoor kozen geen upgrade uit te voeren naar Windows Vista, vanwege allerlei problemen met deze versie. Men koos ervoor om vast te houden aan Windows XP. Die versie verscheen in 2001 en werd ondersteund tot 2009 (basisondersteuning) of 2014 (uitgebreide ondersteuning). In 2009 was er allang een nieuwe versie verschenen van Windows, namelijk Windows Vista in 2007. Alleen die versie werd niet geaccepteerd, dus na twee jaar werd deze versie vervangen door een succesvollere opvolger. Dat was Windows 7. De ondersteuning voor Windows Vista eindigde op in april 2012 (basis ondersteuning) of 2017 (uitgebreide ondersteuning).
De periode waarin Windows 7 aangeboden werd lijkt erg lang te zijn, alleen dit valt wel mee. Vanwege de aandacht die uitging naar weer een matige opvolger van deze Windows-versie. Windows 8 was een opvolger die niet echt geaccepteerd werd. Windows 7 werd uitgebracht in 2009 en de ondersteuning ervan eindigde in 2015 (basis ondersteuning) of 2020 (uitgebreide ondersteuning). Daarnaast golden voor Windows enkele uitzonderingen in ondersteuningsvoorwaarden, waardoor de ondersteuning geleverd kon worden tot aan 8 oktober 2024. Hiervan zal een standaardgebruiker alleen nooit kunnen profiteren. Zie voor meer informatie over dit onderwerp deze pagina van Microsoft, waar dit wordt uitgelegd.
Windows 8 was dus een matige opvolger en dat had vooral te maken met hoe het systeem eruitzag. Wanneer je dit vergelijkt met voorgaande versies was het nogal een verandering. Windows 7 verscheen in 2009 en in 2012, dus drie jaar later, verscheen Windows 8. De versie werd vrij snel opgevolgd door versie 8.1, in 2013. Als het om de ondersteuning gaat voor Windows 8, die is beëindigd per 2018 (basisondersteuning) of 2023 (uitgebreide ondersteuning). Vaak wordt versie 8.1 vermeld en wordt geen onderscheid gemaakt tussen de twee versies.
Windows 10 en Windows 11
In 2015, dus acht jaar geleden, kwam Windows 10 uit. Voor deze versie golden strengere systeemeisen dan de voorgaande versies, alleen werd hierop niet heel streng gecontroleerd. Dit in tegenstelling tot Windows 11.
Gaat het om systeemeisen, dan was de volgende basis leidend voor Windows 10:
- 32-bit of 64-bit processor, met minstens 1 core en 1GHz.
- Minimaal 1GB werkgeheugen voor de 32-bits versie en 2GB voor de 64-bits versie.
- Een videokaart die DirectX9 aan kon.
- Minimaal 16GB aan opslagruimte op de harde schijf voor de 32-bits versie en 20GB voor de 64-bits versie.
Dit waren de minimale vereisten. De absolute ondergrens. Of een computer daarmee ook optimaal functioneerde was maar de vraag. Toch was dit de informatie die op de website van Microsoft genoemd werd, zoals je hier leest. Die systeemeisen werden aangepast met de introductie van Windows 11 en daarmee was het niet meer mogelijk om deze versie zomaar te installeren. Daar kwamen gebruikers al vrij snel achter na het beschikbaar stellen van de bèta versie.
De systeemeisen voor Windows 11, zoals die door Microsoft zijn gedefinieerd zijn:
- 64-bit processor, met 2 cores, met minstens 1 GHz, die voorkomt in en lijst met door Microsoft goed bevonden processors.
- Minimaal 4GB aan werkgeheugen.
- Een videokaart die DirectX12 aan kan en WDDM 2.0.
- Een beeldscherm dat in staat is om 720p of hoger weer te geven, groter is dan 9 inch.
- Minimaal 64GB aan opslagruimte op de harde schijf.
- Activatie van Trusted Platform Module (TPM) in het BIOS van de computer.
- Een geldige/legale versie van Windows 10 voor het uitvoeren van een upgrade van Windows 10 naar Windows 11 (op basis van Windows 10, versie 2004 of hoger).
- Een internetverbinding en Microsoft-account.
Daarnaast gelden er nog specifieke voorwaarden voor gebruikers die werken met Windows 10 Pro, Education en Enterprise. Meer hierover staat beschreven op deze pagina van Microsoft. Daarmee begon het bedrijf met het definiëren van eisen als het ging om de minimale vereisten voor processors. Iets wat niet eerder was gedaan. Daarmee wilde men voorkomen dat gebruikers te maken kregen met ongewilde crashes van Windows. Er valt een discussie te voeren of dit helemaal terecht is of niet. De bevindingen waren vooral gebaseerd op de uitkomsten van testen en sommige systeem crashes waren te wijten aan stuurprogramma’s, die eigenlijk bedoeld waren voor oude(re) versies van Windows. Andere redenen waarom men koos voor het stellen van grenzen voor processors waren de ondersteuning voor Module Based Execution (MBEC). Alleen die ondersteuning kon in bepaalde gevallen ook op een andere manier plaatsvinden. Of dit de stabiliteit ten goede komt wanneer deze softwarematig uitgevoerd wordt is ook voer voor discussie. MBEC is onderdeel van Second Level Address Translation (SLAT) en heeft te maken met hardware ondersteunde virtualisatie.
Bron: Wikimedia Commons.
Windows 10 werd tot aan 2023 nog aangeboden als een download. Dit kan nuttig zijn voor een update naar Windows 11. Deze bestanden zijn ook beschikbaar voor Windows 11.
TPM, BIOS en UEFI
Een andere beperking heeft niet te maken met processors, maar met andere hardware. Dat zijn oudere moederborden. Dus waarop de processors zich bevinden. Die kunnen in bepaalde gevallen ook niet voldoen, wanneer versie 2.0 van Trusted Platform Module (TPM) niet ondersteund wordt. Deze standaard voor het beveiligen van hardware via sleutels (encryptie) is sinds 2009 van kracht en voorzien van updates in 2011, 2014 en 2019. Standaard werd deze optie door veel leveranciers van computers uitgeschakeld in het verleden. Dit was dan ook de reden waarom veel gebruikers die wilden upgraden naar Windows 11 de melding kregen dat hun computer niet zou voldoen. Ondanks een redelijk nieuwe processor. Dit zou een reden kunnen zijn waarom sommige eindgebruikers het erg veel moeite vonden om de upgrade uit te voeren, al ontbreken daarvoor harde cijfers.
De aanpassing van TPM, beter gezegd het activeren ervan, is iets dat uitgevoerd moet worden in het BIOS. Dit is het Basic Input Output System. Beschouw dit als de bibliotheek die nodig is om een computer te kunnen starten. Zonder deze bibliotheek kan een computer niet starten. Er zijn al geruime tijd planen voor het implementeren van een opvolger van dit systeem dat in de vroege jaren tachtig geïntroduceerd werd, alleen daarvan is het nog niet echt gekomen. Die opvolger, Unified Extensible Firmware (UEFI, ook wel afgekort tot EFI), moet nog doorgevoerd worden als algemeen geldende standaard. Dat kan van invloed zijn voor de toekomst en de manier waarop hardware aangeroepen wordt. Het activeren of deactiveren van opties via het BIOS of UEFI kan van invloed zijn op het besturingssysteem. Zelfs wanneer er geen sprake is van een upgrade naar een ander besturingssysteem. Zo kan het instellen van de opties voor de harde schijven van een computer ertoe leiden dat een besturingssysteem helemaal niet meer wil starten. Het kan voorkomen dat samen met het activeren van TMP de opties voor UEFI geactiveerd worden in het BIOS en dat daarmee Windows 10 dus niet goed start. Is de installatie van Windows 10 uitgevoerd zonder dat er gebruik is gemaakt van UEFI en wordt dit later wel geactiveerd, dan kan dit gevolgen hebben voor Windows 10 en de eventuele installatie van Windows 11.
De opties waar het om gaat hebben betrekking op de zogeheten legacy mode in het BIOS. Is deze optie geactiveerd en wordt gekozen voor UEFI, dan zal Windows 10 daarna niet meer opstarten. De eindgebruiker zal de opstartschijf eerst moeten converteren. Daarbij wordt de opstartschijf ingedeeld van Master Boot Record (MBR) naar GUID Partition Table (GPT). Hiervoor zijn opties beschikbaar, net zoals een handleiding om dit te doen. Het advies is wel om een back-up te maken van alle belangrijke bestanden. Een handleiding voor het uitvoeren van deze werkzaamheden staat beschreven op de website Windows Central.
Oude pc en toch Windows 11 installeren?
Over handleidingen gesproken, er zijn tal van websites waarop je handleidingen kunt vinden hoe je op een oude pc een upgrade uit kunt voeren naar Windows 11. De vraag is alleen of dit verstandig is of niet. Volgens Microsoft is dit niet verstandig, want daarmee zou je het systeem schade kunnen toebrengen. Bovendien zou je daarmee niet in aanmerking kunnen komen voor updates en upgrades. Vandaar dat die handleidingen hier verder niet besproken worden.
Hoe erg is het nu eigenlijk?
Wanneer je het aantal leest van 240 miljoen dat door Canalys genoemd wordt, gaat het om een groot aantal pc’s. Zet je dit aantal af tegen het totale aantal pc’s (desktops), dan is het aantal pc’s dat wel voldoet nog steeds groter. Ging het om een upgrade die vergelijkbaar was met die van Windows 7 naar Windows 10, dan was het aantal pc’s veel minder groot geweest waarschijnlijk. Dit zegt niet alleen wat over de manier waarop Microsoft bepaalde systeemeisen doorvoert. Het zegt ook wat over de manier waarop eindgebruikers met pc’s omgaan.
Er kunnen bepaalde redenen zijn waarom pc’s niet vervangen worden. Er zijn altijd uitzonderingen. Zo zijn er altijd personen die graag de beschikking hebben over de meest nieuwe technologie en daarom sneller een pc vervangen. Blijkbaar geldt dit niet voor iedereen. Dan mag je meteen de vraag stellen hoe vertrouwd mensen zijn met een systeem en daar het liefste mee willen werken. Daarvoor is het goed om te kijken naar een andere ontwikkeling.
Microsoft Office 2003
Er was een tijd dat er in Microsoft Office geen lint te vinden was. Het was lekker vertrouwd met menustructuren en iedereen wist precies waar je alles moest vinden. Dat was tot de introductie van een andere Office-versie. Met de introductie van Office 2007 veranderde dit. Ineens moeste gebruikers wennen aan een lint en de menustructuur was verdwenen. Gebruikers werden boos en verlangden van Microsoft dat dit in ere hersteld werd.
Destijds was ik als senior functioneel beheerder werkzaam bij een academisch ziekenhuis. Men wilde graag over naar een andere Office-versie. De eindgebruikers zagen dit alleen niet zitten, vanwege de verandering van deze Office-versie. Dan zijn er twee opties, je blijft aandringen of je gaat op zoek naar alternatieven. Zelf vond ik het niet een heel groot probleem. Gebruikers zouden er via cursussen en andere voorlichting aan kunnen wennen. Men oordeelde anders. Vandaar dat er gezocht moest worden naar een alternatief. Een optie om via een omweg een menustructuur terug te brengen in Office. Uiteindelijk bleek het geen haalbare optie, want er moest veel geld geïnvesteerd worden in die oplossing en die bleek ook nog eens ontoereikend te zijn. Uiteindelijk werd toch gekozen voor een nieuwe Office-versie. Dat was alleen niet Office 2007, maar de opvolger ervan. Het werd Office 2010. Zolang duurde het uiteindelijk. Hoe het uiteindelijk verlopen is allemaal, geen idee. Ik verliet het ziekenhuis in 2014 en toen waren de meeste gebruikers over naar deze Office-versie.
Hoe het ging met de Office-versie is niet uniek. Je mag het vergelijken met de introductie van Windows 8 en de opvolger Windows 8.1. Het bedrijf Stardock maakte destijds een programma waarmee een klassiek Windows-menu teruggebracht kon worden in Windows 8 en 8.1. Die opties werden vervolgens ook aangeboden in Windows 7. Daarna volgde meer bedrijven die dit aanboden. Denk bijvoorbeeld aan Classic Shell. Wil je die website bezoeken, dan moet je er rekening mee houden dat dit geen beveiligde website is. Deze software wordt sinds 2017 niet meer actief aangeboden en daar is een goede reden voor. Windows 10 ondersteund de opties niet meer.
Is het erg om vast te houden aan een “oude” omgeving wanneer er sprake is van een nieuw uiterlijk? In Windows 11 is het mogelijk om het startmenu te verplaatsen van het midden van het scherm naar de linkerkant van het scherm. Daarnaast kunnen met een aantal opties snelkoppelingen toegevoegd worden aan het eerste venster van het startmenu. Feit blijft wel dat Windows 11 een ander uiterlijk heeft dan Windows 10. Windows 10 heeft weer een ander uiterlijk dan Windows 7 en die versie heeft weer een ander uiterlijk dan voorgaande Windows-versies. Met iedere versie was er iets aan te merken op het uiterlijk en dat zal altijd zo zijn. Dat is niet alleen gebonden aan Windows-versies. Voor Linux Windows Managers en macOS geldt dit ook. Of het nu gaat om de locatie waar bepaalde opties naar toe verplaatst zijn of bepaalde nieuwe functionaliteiten. Kritiek zal er altijd zijn. Het gaat om de mate waarin een besturingssysteem vervolgens wel of niet aanpasbaar is en de mate waarin dat systeem vervolgens betrouwbaar genoeg is.
Windows ME
Gaat het om Windows-versies die niet voldeden, dan denk je misschien direct aan Windows 8 of Vista. Toch waren er meer versies waarbij je vraagtekens mag plaatsen. Laten we even Windows Millennium Edition (Windows ME) als uitgangspunt nemen. Deze opvolger van Windows 98 verscheen op 19 juni 2000 en dat had men beter nooit kunnen doen. Dat de versie op die datum uitgebracht werd hield overigens in dat nieuwe pc’s ermee uitgerust werden. Consumenten die de nieuwe versie “los” wilden aanschaffen konden dit op 14 september van dat jaar doen.
De ondersteuning voor deze versie van Windows eindigde bijzonder snel, namelijk voor de basisondersteuning al in 2003 en voor de uitgebreide ondersteuning in 2006. Dat was logisch, want het besturingssysteem was toch wel zo dramatisch slecht en maar een versie van verscheen. Dat was de versie van 14 september. Nauwelijks een jaar later, in augustus 2001 werd een nieuwe versie van Windows beschikbaar gesteld. Dat was Windows XP. Deze versie was in vergelijking met Windows ME een stuk stabieler.
Wat wel bijzonder was, Windows ME moest juist alle stabiliteitsproblemen die zich voordeden in Windows 98 oplossen. In plaats daarvan werden het er alleen maar meer. In een poging om allerlei “leuke” nieuwe opties toe te voegen, waarbij de snelheid van de introductie van de nieuwe versie meer de focus had, dan het testen van de nieuwe opties, verloor men zich. Bekend waren de problemen met het geheugen, waardoor pc’s op de meest vreemde momenten vastliepen en het voorkwam dat oude, vooral op MS-DOS gebaseerde, software niet meer werkten. We hebben het over het jaar 2000. MS-DOS werd door Microsoft op 12 augustus 1981 uitgebracht en de laatste uitgave van dit besturingssysteem werd vrijgegeven in 1994 (versie 6.22). Dit betekende alleen niet dat er helemaal geen DOS-programma’s meer gebruikt werden. Sterker nog, in de opvolgende versies van Windows (vervangers van MS=DOS): Windows 95, Windows 98 en Windows ME en alle volgende versies zijn gewoon nog opties aanwezig om DOS-functies aan te roepen en te gebruiken. De vraag is alleen of je in meer recente versies heel oude DOS-software nog steeds (zonder moeite) kunt gebruiken. Ten tijde van Windows ME moest dat alleen geen probleem zijn. Dit werd alleen beperkt door Windows ME.
Bron: Wikimedia Commons. Bekijk de website van Microsoft over Windows ME via deze gearchiveerde locatie.
Windows XP
Werd het dan beter met Windows XP? Deze Windows-versie verscheen vrij snel na de introductie van Windows ME op 24 augustus 2001 (voor fabrikanten). Consumenten moesten tot aan 25 oktober wachten voordat ze een exemplaar konden kopen.
De ontwikkeling van Windows XP begon naast die van Windows ME. De versie was niet gebaseerd op Windows 95, 98 of ME, maar op een ander besturingssysteem. Dat was Windows NT. Windows NT was het besturingssysteem voor netwerken en kende een hoge mate van betrouwbaarheid en stabiliteit. Dit besturingssysteem voor servers en werkstations werd in 1996 geïntroduceerd.
Wanneer je Windows NT afkort wordt dat WNT. Verschuif je die letters een plaats naar achteren in alfabetische volgorde, dan levert dit VMS op. VMS is een ander besturingssysteem, ooit ontwikkeld door ontwikkelaars die eerder betrokken waren bij de ontwikkeling van Virtual Address eXtention/Virtual Memory System, VAX/VMS. Dit besturingssysteem werd geschreven voor servers die gemaakt werden door Digital Equipment Corporation in 1977. Het besturingssysteem bestaat nog steeds, alleen kent het een andere naam: OpenVMS.
Windows XP kreeg dus als basis Windows NT en niet de voorgaande versies van Windows voor consumenten. Daarmee “brak” men dus met de voorgaande versies. Was het daarmee een geweldige oplossing? Beter nog dan Windows ME? Misschien was alles beter dan Windows ME, zou je zeggen. Ook Windows XP moet beter zijn geweest. Het is alleen wel belangrijk om welke versie van Windows XP het gaat. De eerste versie was verschrikkelijk. De versie had allerlei beveiligingslekken. Ook was er sprake van meerdere bugs. Al met al geen betrouwbare versie. Daarom bracht Microsoft een Servicepack uit.
Dit was overigens ook de eerste versie met een activeringsproces dat wel werkte. Soms zelfs zo “goed” dat ook in gevallen dat er sprake was van een legale versie de installatie niet door kon gaan. Denk dan aan een aanpassing van hardware.
Servicepack 2 zou uiteindelijk voor een versie van Windows XP zorgen die veel stabieler was. Dat is de versie die veel mensen zich herinnerden. Dat was dan ook een reden om vooral niet over te stappen naar een nieuwe versie van Windows, toen Windows Vista werd uitgebracht. Dat was voordat bekend werd wat voor akelige versie dat was.
Hoe erg was Windows Vista?
Wanneer je Windows Vista vergelijkt met Windows 7, dan verschilt het uiterlijk niet heel veel. Vergelijk je de versies als het om stabiliteit gaat, dan zijn er grote verschillen.
Windows Vista was de eerste versie die online aangeboden werd. Alleen al daarom was het lastig om deze versie te bemachtigen. Bovendien was er wel wat aan te merken op de systeemeisen die gesteld werden door Microsoft. Ook toen al. Daarnaast werkte software die eerder gewoon werkte onder Windows XP helemaal niet meer.
Aan het aantal verkochte exemplaren van deze versie zou je het toch niet zeggen. Dit aantal overtrof de verwachtingen van Microsoft. Er werden meer exemplaren verkocht dan men vooraf had berekend. Naar schatting 330 miljoen gebruikers zouden deze versie zelf installeren.
Windows Vista was ook een versie die geplaagd werd door een vroegtijdig lekken van deze versie Al tijdens de ontwikkelingsfase lekte een versie uit die bekend was onder de naam Longhorn en die uiteindelijk zou dienen als basis voor Windows Vista. Via verschillende torrent websites werden illegale kopieën vervolgens verspreid. Dat gold ook voor volgende versies van het project, die wel aangeboden werden aan een selecte groep van testers, maar uiteindelijk toch weer terechtkwamen in het illegale circuit. Daaruit werd duidelijk dat het systeem een grote onbetrouwbaarheid kende, die zich voornamelijk concentreerde op systeemlekken in de Windows Verkenner. Uiteindelijk werd het niet Longhorn, maar Windows Vista. Dat werd duidelijk in 2005. De marketing focus kwam te liggen op Clear, Connected, Confident. Dus, helder, verbonden en zelfverzekerd. Helder, prima. Die verbinding was afhankelijk van wat de eindgebruiker er zelf van maakte (al dan niet verbonden met een netwerk of internet). Die zelfverzekerdheid, dat was een probleem. In ieder geval was dat niet Windows Vista zelf. Zelfverzekerdheid zou je kunnen baseren op betrouwbaarheid en dat was deze versie allerminst.
Als eerste was er de datum van vrijgave. Die werd verplaatst van 2005, naar 2006. Uiteindelijk werd dat jaar niet eens gehaald en werd het 2007. Dat was nodig om alle bugs die vastgesteld waren op te lossen. Waar men eerder hoopte om de versie uit te kunnen brengen in januari, werd het uiteindelijk pas september. Op dat punt ging het al mis met betrouwbaarheid. Het aantal bugs was tussen januari en oktober teruggebracht van 2.470 naar 1.400. Dat was alleen wel het moment waarop men vol trots de zogeheten release candidate presenteerde. Kort na de uiteindelijke introductie van Windows Vista werd duidelijk dat er nog steeds een aanzienlijk aantal bugs niet opgelost waren.
Nieuw was dat voor het eerst toch wel meer gevraagd werd van het werkgeheugen. Waar eerder een standaard vereist was van 512MB, was het nu een standaard van 1GB voor de meest uitgebreide versie van Windows Vista. Laat nu deze Windows-versie eigenlijk ontwikkeld zijn rondom Windows Aero, waarmee men ook adverteerde. Je kon terug naar de Windows Basic-omgeving, zodat het uiterlijk leek op voorgaande Windows-versies, alleen daar adverteerde men niet mee. In de praktijk kwam het er alleen op neer dat er veel meer gevraagd werd van het geheugen. Voor alleen de Starter Edition van Windows Vista lukte het best om gebruik te maken van 1GB aan werkgeheugen in combinatie met het Aero thema. Wilde je gebruik maken van Windows Home Basic, Home Premium of alle opvolgende versies, dan was dit afhankelijk van de 32- of 64-bits-versie. Een 32-bits verse vroeg maximaal 4GB aan werkgeheugen, terwijl de 64-bits versies het beter deden met nog meer geheugen.
Een update naar Servicepack 1 bood niet alle oplossingen zoals bij Windows XP eerder wel het geval was. Deze verscheen al binnen vijf maanden nadat Windows Vista op de markt was verschenen. De eerste versie van dit Servicepack zorgde ervoor dat in sommige gevallen computers terechtkwamen in een eindeloze modus waarbij de computer alsmaar bleef opstarten. Dit zorgde ervoor dat dit Servicepack werd teruggetrokken en pas nadat de problemen verholpen waren kon dit Servicepack opnieuw aangeboden worden. Daarmee ontstond een nieuw probleem. Er werd ondersteuning verleend voor maar vijf talen (Duits, Engels, Japans, Spaans). Deze bijgewerkte update verscheen op 18 maart 2008. De update voor andere talen verscheen op 14 april.
Servicepack 2, uitgekomen in 2009 gaf deze problemen niet. Het nadeel was alleen wel, eerst moest Servicepack 1 geïnstalleerd zijn. Naast deze updates verschenen er nog een aantal belangrijke updates, want Windows Vista bleek gevoelig voor systeem crashes. Iets dat men eerder had ervaren tijdens Windows ME.
De ervaringen van gebruikers over Windows Vista heeft anderen ervan doen weerhouden om vooral niet over te stappen naar deze Windows-versie. Helaas kon het niet anders wanneer je een nieuwe pc aanschafte. Tenzij je ervoor koos om te wachten tot na de introductie van Windows 7 op 22 juni 2009. De kans was groter dat je dan een computer tot je beschikking had met een sneller functionerend besturingssysteem. Daarbij maakte het niet heel veel uit dat de hardware van nieuwere datum was. Ook voor oudere pc’s waarop Windows 7 geïnstalleerd werd (upgrade) gold dat die erop vooruitgingen.
Meer exemplaren
Wat bijzonder is, in de eerste maand na de lancering van Windows Vista werden in de Verenigde Staten wel meer versies verkocht dan na de introductie van Windows XP. Desondanks waren de twintig miljoen verkochte exemplaren voor Microsoft reden om langer door te blijven gaan met de verkoop van Windows XP. Op dat moment was 40% van de gebruikers tevreden met wat men had en dat was Windows XP, zo lees je in dit artikel van Computerworld van 26 maart 2008.
Is de overgang van Windows XP naar Windows Vista vergelijkbaar met de overgang van Windows 10 naar Windows 11? Nee, want Windows Vista werd nooit volledig geaccepteerd. Bovendien, Windows Vista werd tussen 2007 en 2009 aangeboden als actieve versie. Windows 10 werd tussen 2015 en 2021 aangeboden als actieve versie. Die periode is dus langer. Er staat voor die versie overigens al een opvolger gepland, Windows 12 (waarschijnlijk) voor medio 2014. Daarmee zou Windows 11 een levenscyclus kennen van vier jaar (exclusief ondersteuning). Het was juist Windows XP, die een bijzonder lange levenscyclus kende met zes jaar (2001 – 2007).
Uitgangspunt van iedere Windows-versie, Windows XP uitgezonderd dan, is een levenscyclus van vier of vijf jaar. Daarbij is op ieder moment de gebruikersacceptatie een probleem geweest. Op ieder moment is er sprake geweest van verandering. Het verschil nu is wel een beetje vergelijkbaar met de hardere eisen destijds voor Windows Vista. Alleen, toen was het nog een kwestie van het kiezen voor een alternatief. Dat was Windows XP. Koos je daar niet voor, dan was het daarna mogelijk om van Windows XP te upgraden naar Windows 7. Het is dus de vraag hoe de volgende versie van Windows eruit gaat zien.
Mogelijkheden van upgraden
Canalys heeft de manier van upgraden even vergeten, zo lijkt het. We weten nog niet wat er mogelijk is. Destijds was het mogelijk om te upgraden van Windows 7 naar Windows 10. Dat was ook mogelijk voor versie 8. Windows 11 is een ander verhaal. In principe is dat mogelijk, alleen is er dan geen sprake meer van een upgrade waarbij alle bestaande bestanden bewaard blijven. Het is in dit geval bepalend wat de mogelijkheden zijn voor de nieuwe Windows-versie.
Dan gaat het in de eerste plaats om wat de mogelijkheden zijn voor het uitvoeren van de upgrades naar die nieuwe versies. Wanneer je kijkt naar het aandeel van Windows 10, dan mag je ervan uitgaan dat upgrades vanuit deze versie dus belangrijk zijn. Voor Windows 11 geldt dus: niet mogelijk. Windows 7 is ten opzichte van Windows 11 dus twee versies oud. Gaat het om Windows 10, dan is die bij uitgave van Windows 12 ook twee versies oud. Wanneer Microsoft vast blijft houden aan dit principe, dan zou de upgrade niet mogelijk zijn. Het is alleen bijzonder dat destijds juist die upgrade vanaf Windows 7 wel mogelijk was. Wanneer je bedenkt dat de upgrade mogelijk was via Windows 8.1 en 8. Dat maakte Windows 7 dus de derde versie.
Wanneer de opties voor upgraden gebaseerd worden op alle formaten die beschikbaar gesteld werden na Windows 8, dan zou dit dus geen beperking vormen voor Windows 10. Alleen is het dan de vraag of Windows 12 geïnstalleerd kan worden op die pc’s. Dat is waarschijnlijk niet het geval. Microsoft heeft al aangekondigd dat er belangrijke zaken gaan wijzigen en die hebben vooral te maken met AI. Zo werd eerder al de aanzet gegeven met de introductie van Copilot. Deze functies zijn nog niet overal beschikbaar. In de Europese Unie zijn nog niet alle functies beschikbaar in verband met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
Hoe de opties er precies uit moeten komen te zien, dat is nog niet duidelijk. Ook niet wat dit voor impact heeft voor systemen die in de periode tussen de introductie van Windows 2011 en de nieuwste Windows-versie gepresenteerd zijn. Daarvan mag je toch wel verwachten dat die afdoende zijn. Zo niet, dan zal dit gevolgen hebben voor het gebruik van die versie.
Meer e-waste?
Heeft men gelijk? Gaat dit leiden tot meer e-waste? Dat is maar hoe je het bekijkt. Zoals duidelijk wordt uit de cijfers maakt niet iedereen gebruik van Windows 11, zelfs na de introductie in 2021. Daarnaast wordt ook nog gebruik gemaakt, zij het op beperkte schaal, van besturingssystemen die al lang niet meer voorzien worden van veiligheidsupdates. Waar hebben we het over, als het om het totale aantal pc’s gaat? Hoe groot is de kans dat ze allemaal op de afvalberg belanden en geen tweede-, of derde kans krijgen? Die is aanwezig.
Dan kom je uit op alternatieven voor Windows. Als er nu er ooit een tijd is voor de Linux-gemeenschap om te handelen, dan is het nu. Niet de strijd aangaan met Microsoft op basis van het opensource idee. De strijd aangaan op basis van het idee dat apparatuur onvoorwaardelijk ondersteund wordt. Met een belangrijke aanvulling. Een platform brede ondersteuning voor software. Geen alternatieven voor software, nee een werkende oplossing. Waar softwaremakers niet over de brug komen met werkende versies voor Linux, zal het andersom moeten. De software zal eerst “werkend gemaakt” moeten worden. Niets moet, het is een suggestie. Daarna zijn de softwaremakers aan zet. Dat is afhankelijk van het marktaandeel.
Natuurlijk, er zijn alternatieven. Dan kom ik uit op gebruikersacceptatie. Het voorbeeld dat ik aangaf uit mijn eigen carrière. Destijds was er geen gebruikersacceptatie. Er zijn alternatieven voor Office, voor grafische programma’s. Alleen de keuzevrijheid. Daar gaat het om. Waarom is het niet mogelijk om software van platform X te installeren op platform Y? Die vraag kun je ook stellen als het om Microsoft gaat. Dat is ten eerste closed source. Daarnaast, er zijn opties die dit mogelijk maken. Beperkt, dat klopt.
Heeft men dan helemaal een gelijk bij Canalys? Dat valt nu nog niet te voorspellen. Bovendien, hoe komt men toch aan de berekening over de maan? Niet iedere pc is even groot? Er zijn verschillende modellen pc’s.
Bruikbaarheid
Dan is er nog een ander punt dat niet te negeren valt. Wanneer iets voor de een niet bruikbaar is, houdt dit niet in dat het voor een ander ook zo is. Een goed voorbeeld zijn computers die ingeleverd worden bij kringloopwinkels of tweedehandswinkels. Dat zijn ook nu modellen waarop Windows 10 niet geïnstalleerd is. Denk dan aan modellen waarop Windows 7 is geïnstalleerd.
Hoe vaak komt het niet voor dat kinderen, wanneer ze jong zijn, gebruik maken van een tweedehands computer van familie of vrienden? Dan gaat het ook niet om de nieuwste modellen. Ook dat is iets om rekening mee te houden.
Verstandig?
Is het verstandig om dit te doen wanneer het systeem niet meer voorzien wordt van updates. Dat heeft alles te maken met wat je doet en hoe je het doet. Persoonlijk zou ik er geen bankzaken op regelen en andere gevoelige informatie zou ik er misschien niet op plaatsen. Daar staat tegenover dat je mogelijk met bescherming nog een tijdje gebruik kunt maken van het systeem, zonder een upgrade uit te moeten voeren. Zelfs al laat de pc het toe. Aan de andere kant, je stelt iets uit. Iets wat in de toekomst gebaseerd zal zijn op wat je uitstelt. Wanneer je dus een Windows-versie niet accepteert vanwege dat uiterlijk is dat iets anders dan wanneer je de versie niet accepteert vanwege een probleem met software die niet goed functioneert in combinatie met die Windows-versie. De toekomstige versies zijn waarschijnlijk allemaal gebaseerd op wat er nu verschijnt, tot het moment dat er weer iets nieuws verschijnt. Dat mag je beschouwen als een soort evolutie. Dat zie je niet alleen bij besturingssystemen. Ook bij andere software is dit waar te nemen. Vergelijk Microsoft Office van nu maar eens met de versie uit 1997 of uit 2003. Compleet anders, naast de functionaliteiten. Dat laatste, daar gaat het ook om. Wat zit er extra “in.”
Meer e-waste?
In het Engels spreek je over e-waste. Gaat dit alles leiden tot meer e-waste? Een grotere afvalberg? Wanneer je uitgaat van het getal van 240 miljoen dat door Canalys genoemd wordt dan is dit zorgelijk. Wanneer je uitgaat van de gegevens van Statista, dan is dit nog zorgelijker. Alleen, is dat wel zo?
Windows 8.1 en oudere besturingsystemen worden naar Windows 10 nog steeds gebruikt. Ondersteuning of niet. Nee, er is geen sprake van een grote groep gebruikers. Alleen dit heeft ervoor gezorgd dat die pc’s in ieder geval geen e-waste werden, toch? Laten we niet vergeten, in die gevallen was het geen kwestie van een keiharde “nee” tijdens een installatieprocedure zoals die nu geld voor Windows 11. Soms kwam het neer op niet willen of niet kunnen bijvoorbeeld. Ja, natuurlijk, ook kwam het neer op een systeem dat niet voldeed.
Dan is er nog de optie om “oude” computers in te zetten voor “nieuwe” opties. Laten we eerlijk zijn, mijn kinderen kregen echt geen nieuwe computers. Dat wilden ze graag, maar dat kregen ze niet. Ze kregen geen nieuwe pc’s. Sterker nog, het kwam voor dat ik mijn toevlucht nam tot tweedehands computers, wanneer ik even geen geld had voor een nieuw systeem en het echt wel nodig was om een computer te vervangen. Computers hebben soms nog wel eens de vervelende eigenschap dat ze kapot gaan, namelijk. Dus op dat moment besloot ik een tweedehands model aan te schaffen. Met een ouder besturingsysteem.
Geleidelijk aan zal er sprake zijn van een ontwikkeling die we eerder gezien hebben bij de eerdere overgangen naar andere Windows-versies. Een langzame trend of ontwikkeling. Dat computers massaal op de afvalberg verdwijnen hoeft niet zo te zijn. Onderdelen van pc’s kunnen daarnaast ook nog eens gebruikt worden. Een SSD schijf is tenslotte een SSD schijf. Voor geheugen gaat dat lastiger. Een videokaart misschien niet. Ga zo maar door. Ook daar liggen alternatieven voor het oprapen.
Wie weet...
Reclycing kan een belangrijke rol van betekenis spelen. Onderschat dit niet. De vraag naar bepaalde onderdelen kan groot zijn, door beschikbaarheid of juist door een beperkte beschikbaarheid.
Wie weet alleen dat ik er volgend jaar weer heel anders over denk. Wanneer er inderdaad een nieuwe Windows-versie is verschenen. Wanneer ik erachter gekomen ben dat de laptop die ik deze zomer kocht niet in staat is om die Windows-versie uit te voeren, omdat de installatie erop niet mogelijk is. Eigenlijk denk ik het niet.
